Tadeusz Reichstein

Członek Honorowy WTN od 1988 r. Urodził się 20 VII 1897 r. we Włocławku w rodzinie polskich Żydów od lat osiedlonych na Kujawach. W 1907 r. rodzina Reichsteinów przeniosła się do Zurychu w Szwajcarii. W 1920 r. T. Reichstein otrzymał z wyróżnieniem dyplom inżyniera chemika Politechniki w Zurychu. Pracę doktorską obronił w 1922 r., na Wydziale Chemicznym w Katedrze Chemii Organicznej Politechniki w Zurychu pod kierunkiem Hermana Staudingera, późniejszego laureata Nagrody Nobla. W 1930 r., również na Politechnice w Zurychu, przeprowadził habilitację dotyczącą związków heterocyklicznych.

Po uzyskaniu habilitacji i tytułu docenta, podjął pracę w Instytucie Chemii Organicznej na tejże Politechnice, w Katedrze, kierowanej przez późniejszego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, prof. Leopolda Ruźićkę. W 1933 r. T. Reichstein, jako pierwszy w świecie dokonał opracowania syntezy witaminy C umożliwiającej tanią jej produkcję, co przyczyniło się niewątpliwie do nadania mu w 1934 r. przez Szwaj carską Radę Związkową tytułu profesora nadzwyczajnego. To epokowe odkrycie spowodowało, że pozostał wierny biochemii i rozpoczął badania naukowe nad wyizolowaniem z ekstraktów kory nadnerczy związków wykazujących hormonalne właściwości, określeniem ich składu i opracowaniem syntezy umożliwiającej ich produkcję dla celów leczniczych.W 1938 r. T. Reichstein wraz z rodziną przeniósł się do Bazylei, gdzie objął stanowisko dyrektora Instytutu Farmaceutycznego na miejscowym Uniwersytecie.

W 1950 r. trzej uczeni: prof. Tadeusz Reichstein ze Szwajcarii, biochemik amerykański prof. Edward Kendall i reumatolog Philip Hench z Kliniki Mayo w Stanach Zjednoczonych otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Uzyskany hormon okazał się rewelacją medyczną w leczeniu chorób reumatycznych.

W 1967 r., po przejściu w wieku siedemdziesięciu lat na emeryturę, T. Reichstein poświęcił się swojej pasji życiowej-badaniu paproci. Odkrył wiele odmian paproci, stworzył nową dziedzinę wiedzy, tak zwaną cytotaksonometrię paproci.

Prof. T. Reichstein w ciągu swojego długiego i aktywnego życia ogłosił drukiem 729 prac naukowych. Wypromował 150 doktorantów, w tym kilkunastu z Polski i kilkudziesięciu habilitantów. Uzyskał tytuł doctora honoris causa Uniwersytetów w Paryżu, Bazylei, Genewie, Zurychu, Abidżanie, Londynie i Akademii Medycznej w Gdańsku. Był członkiem honorowym ponad 50 towarzystw naukowych i instytutów naukowo-badawczych. Szwajcarskie Towarzystwo Farmaceutyczne wybiło medal im. T. Reichsteina, przyznawany corocznie najbardziej wyróżniającemu się farmaceucie na świecie. Jako pierwszy medal ten otrzymał we wrześniu 1994 r. prof. William Higuchi z Uniwersytetu Utah w Salt Lake City w Stanach Zjednoczonych, za badania nad próchnicą oraz za podawanie leków przez skórę.

W Polsce dość późno dostrzeżono wybitnego uczonego, wywodzącego się z Włocławka polskiego Żyda – jak mówił o sobie T. Reichstein. Na wybitne zasługi T. Reichsteina dla nauki światowej, jako pierwszy w Polsce, wskazał prof. Stanisław Sterkowicz z Włocławka, członek założyciel Włocławskiego Towarzystwa Naukowego. Dzięki jego inicjatywie Zarząd Włocławskiego Towarzystwa Naukowego podjął w 1987 r. uchwałę o nadaniu T. Reichsteinowi godności Członka Honorowego Towarzystwa, która została przyjęta jednogłośnie przez Walne Zgromadzenie w dniu 22 stycznia 1988 r. Nadanie godności Członka Honorowego zbiegło się w czasie z 90-leciem urodzin wielkiego uczonego. W dniu 11 sierpnia 1988 r. charge d’affaires ambasady polskiej w Bernie, Janusz Szmyt, dokonał uroczystego przekazania profesorowi T. Reichsteinowi dyplomu Członka Honorowego Włocławskiego Towarzystwa Naukowego.

Na wniosek Zarządu WTN w 1987 r. Rada Miasta Włocławka przyznała profesorowi T. Reichsteinowi odznakę „Zasłużony dla miasta Włocławka”, zaś w 1994 r. Honorowe Obywatelstwo Miasta Włocławka. W 1994 r. profesor T. Reichstein otrzymał z rąk prezesa Polskiej Akademii Nauk prof. Leszka Kuźnickiego najwyższe odznaczenie PAN – medal honorowy im. Mikołaja Kopernika.
W tymże roku prezes Polskiej Akademii Medycyny, prof. Kazimierz Imieliński dokonał w Bazylei odznaczenia profesora T. Reichsteina medalem „Medicus Magnus”.

W dniu 19 XII 1994 r. Akademia Medyczna w Gdańsku nadała profesorowi T. Reichsteinowi tytuł doctora honoris causa. Z kolei w dniu 26 czerwca 1995 r. Polskie Towarzystwo Botaniczne nadało
T. Reichsteinowi tytuł Członka Honorowego. Prof. T. Reichstein, mimo że od 1914 r. posiadał obywatelstwo szwajcarskie, zawsze uważał się za Polaka. W prowadzonej korespondencji z prof. S. Sterkowiczem podkreślał polskie pochodzenie, a także powracał myślami do dzieciństwa we Włocławku, wskazując miejsca swoich częstych zabaw. Jego matka, po wyjeździe z Polski, kultywowała w domu tradycje polskie; tłumaczyła także utwory polskich pisarzy.

Prof. T. Reichstein zmarł w swoim domu w Bazylei 1 lipca 1996 r. Pochowany został na cmentarzu żydowskim w Bazylei obok swojej żony Luise Henriette.