Publikacja przedstawia problematykę życia kulturalnego i naukowego we Włocławku i na terenie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej, powstała w oparciu o wieloletnie badania, prowadzone przez autora, związanego od 1976 r. ze środowiskiem instytucji i stowarzyszeń kulturalnych oraz organizacji naukowych i popularnonaukowych w omawianym regionie. Głównym celem publikacji jest podjecie próby całościowego przedstawienia rozwoju najważniejszych placówek kulturalnych i naukowych we Włocławku i ich oddziaływania na życie społeczne na terenie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej. W niniejszej publikacji zostały przedstawione oddolne inicjatywy różnych środowisk społecznych, zmierzające do utworzenia we Włocławku zalążków szkolnictwa wyższego obok istniejącego od 1569 r. Wyższego Seminarium Duchownego. Najwięcej informacji źródłowych dostarczyły autorowi publikowane i niepublikowane przez poszczególne instytucje, stowarzyszenia kulturalne i naukowe, foldery, albumy, katalogi, informatory, księgi pamiątkowe, zaproszenia, informacje prasowe. Miały one podstawowe znaczenie dla określenia kształtu niniejszej publikacji.