Wydawnictwo zawiera materiały z sesji naukowej pt. ,,Kujawy i ziemia dobrzyńska w okresie II rozbioru Polski’’, zorganizowanej przez Włocławskie Towarzystwo Naukowe, przy współudziale Muzeum Historii Włocławka, w dniu 25 listopada 1993 r. Jej celem było przypomnienie znanego faktu rozbioru oraz pokazanie jego następstw w wewnętrznym życiu tych ziem, dokonanie oceny ich stanu cywilizacyjnego przez samych zaborców, a także politycznych orientacji, postaw i działań szlachty kujawskiej i dobrzyńskiej w okresie poprzedzającym aneksję. Pokłosiem sesji jest niniejsza publikacja, zawierająca referaty opracowane w formie artykułów: ,,Kujawy i ziemia dobrzyńska pod zaborem pruskim 1793-1806; zmiany ustrojowe i administracyjne’’ (prof. dr hab. Marian Kallas), ,,Kościelna polityka Prus na ziemiach zabranych Polsce’’ (ks. dr Witold Kujawski), ,,Pruskie oceny stanu ziem zabranych w II rozbiorze Polski’’ (prof. dr hab. Stefan Cackowski), ,,Szlachta dobrzyńska wobec spraw państwowych i II rozbioru Polski (dr Mirosław Krajewski), ,,Szlachta kujawska wobec reform państwa w końcowym okresie Rzeczypospolitej’’ (mgr Jarosław Dumanowski), ,,Włocławek w momencie przejścia pod zabór pruski w 1793 (mgr Piotr Bokota). Uczestnikami sesji byli badacze regionalni oraz duża grupa młodzieży szkół ponadpodstawowych. W stosunku do niej sesja spełniła funkcję popularyzacyjną określonego problemu historycznego, przedstawionego w różnych aspektach.